عرب خمسه وعرب های اهوازی وهويتی درخطر

۲۱فوریه(۲ اسفند)روزجهانی زبان مادری

اميرشريفي
شکی نیست که زبان مادری پایه اساسی هویت (وجود) هر انسانی هست* وشخصی که زبان مادری(اجدادی) خودرا ازدست دهد حتی اگر استاددانشگاه آکسفورد شود باز هم یک بی هویت(یا هویت گم کرده) هست وتابع فرهنگ وزبان غیر شدن اوج انحطاط هویتی هست *البته یک هویت گم کرده ممکنه بی هویت نباشد فقط دچاربحران هویتی شده است وعدم تحصیل به زبان مادری وسیاست تحقیر ازمهمترین اسباب بروز بحران هویتی هست*
قوانین بین المللی دررابطه باحقوق بشر حق تحصیل به زبان مادری را الزامی میدانندیونسکو درمنشورخود آورده: ( *همه دانش آموزان باید تحصیلات خودرا بازبان مادری اغازکنند ودولت ها موظفندکه تسهیلات وامکانات اموزش به زبان مادری رافراهم کنند*) این مسئله طبیعی ترین حق هرکودک هست وجداکردن کودک اززبان مادری اش درمدرسه شکستگی وسرخوردگی هویتی رابرای او ایجادمیکندومصداق نسل کشی فرهنگی هست جیم کامینز روانشناس دانشگاه تورنتو دراین باره میگوید:*(بی اعتنایی به زبان مادری کودک بی اعتنایی به خود اوست…وقتی کودکی متوجه شود زبان مادری اش درمدرسه جایی ندارد وحتی نمیتواند باان درمدرسه صحبت کند غیرمستقیم به اوالقا میشود برای پذیرفته شدن ازطرف جامعه باید زبان مادری وفرهنگ خودرا کناربگذارد..*) ما که درایام دبستان بخاطر عربی صحبت کردن درمدرسه بارها باپرخاش وتذکر معلم ها مواجه شده ایم به خوبی درد این رفتارفاشیستی رامی فهمیم فاطمه سواعدی فعال فرهنگی عرب که استادزبان انگلیسی هم هست دراین باره می نویسد:( *دوران بچگی خیلی پرشور وپرانرژی بودم وذهنم پربوداز ترانه های عربی…اماوقتی پابه مدرسه گذاشتم گفتند فقط باید فارسی صحبت کنم..اعتمادبه نفسم چنان ازهم پاشید که ازکلاس زدم بیرون وزدم زیرگریه!آن روز احساس کردم که عواطفم رادر جاکشتند…فضایی که معلم برای ماساخته بود کاملا بیگانه بود..درس های مدرسه بادنیای من بیگانه بود*) این رفتار درنهایت کودکان رااززبان وهویت خود زده میکندوتاثیرش تاجایی هست که بعدها دردوره جوانی حتی برخی خجالت میکشند درجامعه وخاصتا دانشگاه باان تکلم کنندتاثیراین امربر دخترها به مراتب بیشتر هست این رفتارواسلوب فاشیستی نظام اموزشی به انها تلقین میکندکه فرهنگ وزبان فارسی برتر ازدیگری هست وفارسی زبان عاطفه هست غافل ازاینکه زبانها ازهم تاثیرمیگیرند و۷۰درصد فارسی ازکلمات عربی تشکیل شده وحتی مادرشعر فارسی زنی عرب بنام رابعه بنت کعب بود درنهایت این شیوه هرچه بیشتربه انشقاق وکراهیت دامن میزندویک قسم ازمعلم هاعمداً یاغیرعمداًبارفتاروکلامشان به این بحران هویتی وکراهیت دامن میزنندوشریک این جنایت ونسل کشی فرهنگی هستند
۱۸دسامبر (۲۷آذر)طبق رای یونسکو روز جهانی زبان عربی اعلام شده است زبانی که سال۱۹۷۳طبق قطعنامه مجمع عمومي سازمان ملل به عنوان *یکی از۶زبان رسمی وبین المللی سازمان ملل* تعیین شد درپیشگفتاراین قطعنامه سازمان ملل امده است:( *مجمع عمومی سازمان ملل به نقش مهم زبان عربی درحفظ وگسترش تمدن وفرهنگ بشر اذعان دارد*) اين گفته به تمدنهای سامی که مهدتمدنهای بشری هستند هم اشاره غیرمستقیم دارد والبته به نقش تمدن عظیم اسلامی ازشرق تاغرب، برتراندراسل درکتاب جهان بینی علمی می گوید:( *درسراسر اعصاری که ازتاریکی پوشیده شده بود مسلمین بودند که سنت تمدن را پیش بردند*) دران دوران قرون وسطی عربی زبان علمی درجهان بود ازمکتب خانه های سمرقند ومرو تابغدادودمشق و اندلس(اسپانیا)،ونهضت ترجمه وحفظ کتب گرانبهای جهان مانندکتب فلاسفه یونان دربیت الحکمه بغداد شکل گرفت وسپس اولین دانشگاه جهان که مدرک اعطاکرد یعنی دانشگاه القُرویّین درمغرب ۳۰۰سال قبل اکسفورد وکمبریج توسط فاطمه الفهری بناشد *زبان عربی اکنون زبان رسمی ۲۶کشور وزبان ملی همه عربهای جهان(حدود۹۰۰میلیون) وزبان دینی همه مسلمین(حدودیک میلیارد وششصدمیلیون)هست کاملترین وگسترده ترین زبان ازلحاظ تعداد کلمات(۱۲میلیون) وجزء ٤زبان پراستفاده دراینترنت باشبکه های پرتعداد ماهواره ای وپنجمین زبان رسمی فیفا(فدراسیون جهانی فوتبال) هست* عربی تاحدزیادی بر زبانهای ترکی وفارسی وپشتو و اردو..تاثیرگذاشته است تاجایی که ذبیح الله صفا درتاریخ ادبیات ایران اذعان میکند : ( *هفتاد درصد زبان فارسی ازکلمات عربی تشکیل شده است*) واگراین کلمات عربی راازان جداکنیم خاصیت یک زبان بودن راازدست میدهد این ملل شعر وقصیده وفن قافیه راهم از ادبیات عربی گرفته اندهمانطور که مادرشعرفارسی زنی عرب بنام رابعه بنت کعب ملقب به زین العرب بود
عربهاي اهوازي پیشینه تاریخی هزاران ساله دربلادشان دارند وذکر همه تاریخ وتمدن وامارتها ومفاخرشان دریک مقال ممکن نیست امارتهایی که تا ابوشهرو.. امتداد داشت طبق تقسیم بندی سیاسی در دوره قاجار، استان فارس ازپنج(خمسه)ایل پرجمعیت تشکیل شده بود،شامل سه ‘ایل بهارلو واینالو و نفر’ ترک تبار وایل باصری فارس تبار وعربها،وعربها به عنوان ایل پنجم این تقسیم بندی عرب خمسه لقب گرفتند *عرب خمسه دراستان فارس ودیگرشهرها ازدوقبیله جباره وشیبانی(شامل طوایف بسیار دیگر) هستند* ازطوایف زیرشاخه عرب خمسه ال سعدی هستند وبرخی سعدی شاعر بزرگ را عرب هم نسب یا جد آل سعدی میدانند زبان عرب خمسه بخاطر سياستهاي اموزشي وپراکندگی شان توسط رضاخان تاحدودزیادی ازفارسي متاثر شده است ولی همچنان هویت عربی خودرا دارندوصاحب مفاخربزرگی هستندماننددکتورمحمدحسین صادقی عضوهیئت علمی دانشگاه تهران وخانم دکتورلیلا صادقی دکترای زبان و ادبیات عربی وخانم دکتور اعظم صادقیان دكتراي زبان وادبيات عربي بانام ادبی سماهر اسد( ازنویسندگان بنام اهوازی وعرب خمسه) ودکتورمحمدجوادصادقی دکترای زبان وادبیات فارسی وخانم دکتورنجمه صادقی دکترای تخصصی علوم سلولی کاربردی وخانم دکتورزهرا صادقی دکترای علوم سیاسی وخانم دکتورسارا علیائی نژاد متخصص کودکان ودکتور هادی صادقی متخصص پاتولوژی ، برخی تاریخچه حضور عرب خمسه دراین بلاد رابه۱۴۰۰سال پیش (دوره فتوحات صدر اسلام) می رسانند هرچنداین نظر بطور کامل اثبات شده نیست ودردوران هزاران ساله پیش تمدن عیلام گاهی تافارس وکرمان هم امتداد داشت به غیرازعربهای اهوازی وعرب خمسه، *عربهای ملقب به عربخانه هم باجمعیتی بسیاردراستان خراسان خاصتا جنوب آن(بیرجند)دهستان عربخانه درنهبندان ،و در صدها روستا وچندشهردیگرمانندقاین وطبس کاشمرومحمدآباد..ساکن هستند* که تاریخچه حضور انهادرخراسان.. به صدراسلام برمی گرددهرچندبرخی رانادرشاه افشار ازدیاراهواز به انجا تهجیرکرداو برخی عربهای اهل خلفیه(خلف اباد) جنوب اهوازراهم به نوراباد.. تهجیرداده بودبعدها رضاخان هم بعدازتسلط براهواز عربهای مخالفش را به گرگان ودیگر شهرها تهجیرکرد تهجیروکوچ اجباری اقوام مخالف ازسیاستهای کثیف آن دوران بود واولين هدف تهجير محو هويتشان بود *اسدالله علَم نخست وزیر دوره شاه پهلوی ازعربهای عرب خانه واهل بیرجند بوداجداد او ازحکام محلی مناطق بیرجند وقائنات بودند وپدرش ابراهم خان از دوستداران هویت وفرهنگ عربی بود وخدمات زیادی مانندلوله کشی آب به منطقه داشت ولی اسدالله علَم ازدرباریان ودشمنان هویت عربی بود همانطور که درکتاب خاطراتش ازتلاش خودوشاه برای محوهویت عربی اهوازی ها سخن میگوید* واین سیرت محمودافشار هم بود بااینکه ترک بود ولی ضدهویت ترکی تلاش کرد *محمدبراتی ازعربهای دیارعربخانه تعریف میکند (که بسیاری خانواده های عرب دران دیار هویت خودرا ازدست داده اندوتکلم به زبان عربی را دوست ندارندوتابع فرهنگ فارسی شده اند)* و نباید فراموش کرد اهالی عربخانه وعرب خمسه صدها سال است که کنار غیرعربهاوهمچنین صدسال است که تحت هجمه فرهنگی نظام آموزشی زندگی میکنند وبااین وجود حفاظتشان اززبان وهویتشان قابل تقدیر است
ازیک قرن پیش همراه باتسلط *رضاخان* برکشور فرایند تضعیف زبانهای مادری آغاز شد او *ومشاورانش برای تحقق یک ملت ویک زبان(فارسی) باخطر پنداشتن زبانهای غيرفارس سیاستهای(آسیمیلاسیون=ذوب فرهنگی) رابرای ازبین بردن این زبانها اغاز کردند که منشأ دردهاي بسياري شدبعدازسركوب خونين قوميتهاي غيرفارس وقتل عام مخالفان سياست تخریب نسبت جمعیتی شهرها وتهجيراجباري وپراکنده کردن انها واسکان اجباری باشدت درپیش گرفته شد(ازجمله پراکنده کردن برخی اهوازی ها وعرب خمسه وسرکوب انها) ودرادامه برای نابودی زبانهای غیرفارس سیاستهای آموزشی خاصی آغاز وتقویت شد(مانندسیاست تحقیر) که باشستشوی مغزی درصدد تقدیس فارسی وتحقیر وتصغیردیگرزبانها برآمدند تاخانواده ها خودبه خود زبان مادری راکنار بگذارند* بااین القا که فارسی زبانی برتر وصاحب فرهنگ برتر هست!! وهویتهای غیرفارس ناقص ودرمرحله پایینتر هستند وبرای پیشبرد سیاست تحقیر جُک های قومیتی ضد ترک وعرب ولر و…رابصورت سیستماتیک منتشرمیکردند *مسئله مهمتر درپیشبرد این هدف یک ملت ویک زبان(فارسی) نژادپرستی ودگرستیزی وتفکر پان ایرانیست(فارس)بود(درادامه سیاست تحقیر) انکار هویتهای غیرفارس و تحریف تاریخ واسطوره تراشی دردوره رضاخان به اوج خودرسید تاحدی که عده ای ازنویسندگان وشعرا علناً به تحقیر دیگر قومیتها خاصتا عربها پرداختندوباتحریف عمدی تاریخ بدترین توهینها رابه انها روا داشتند* البته برخی مثل زرین کوب که کتاب دوقرن سکوت راضدعربها نوشت بعدها به ناپختگی خوداعتراف کرد وکتاب کارنامه اسلام رانوشت (ولی نژادپرستان بخاطر سفاهت یاعناد تاالان به کتاب دوقرن سکوت استدلال میکنند)این راسیسم وتمامیت خواهی ازطریق تحقیردیگری برای تسلط وکنترل برقومیتها بود چون *وقتی زبان مادری(اجدادی) کسی گرفته شود هویت وهمه چیز او راگرفته اندومانندمغلوب همه چیز هست که چیزی برای ازدست دادن ندارد این به بردگی گرفتن اذهان هست همانطورکه شاعری گوید:(هرکه ازبیخ وبُن خود دور شد بینوا وبرده ومزدور شد) به قول نویسنده بزرگ جبران خلیل جبران: الناس قطیع(برخی از مردم مانند گله گوسفندهستند) وسیاستهای فرهنگی به راحتی اذهان انها راهدایت میکند* هرچند خودشان متوجه این واقعیت نیستند که وقتی باکودک خودبه زبان مادری صحبت نکنند مصداق همین کلام جبران خلیل جبران هستند
ازنظرسلطنت طلبها و تمامیت خواهان پان فارس هویت ایرانی یعنی هویت فارسی اریایی وغیرازآن بیگانه هست وحتی درسریالها میبینیم که غیرمستقیم طوری القا میشود که گویا کردی ولری وعربی وترکی و.. لهجه ای ازفارسی هستند غافل ازاینکه همین لری اکنون بیشتر ازفارسی کلمات مستقل دارد ونبایدهیچ زبانی رابردیگری تحمیل کردوتبعیض وظلم راعادی سازی کرد اینکه به مسئله اهمیت حفظ زبانهای مادری نگاه امنیتی شود درنهایت به ضررخود فارسی(زبان رسمی) تمام میشود
عربها درسراسر شهرهای دیگر ایران مانندقم، ری، یزد،اصفهان،… همدان و قزوین وبوشهر وبندرعباس.. حضوردارندیعقوبی درکتاب البلدان می اورد که درقرن۹میلادی(۱۱۰۰سال پیش) بیشتر اهل قم از مذحج واشعریانند وازدیگرشهرها که عربها انجا ساکن هستند نام می برد مانند اصفهان ونهاوند وقصرشیرین ونیشابور وبخاریَ واسفراین وقزوین و ولرستان…
*برخی* درفرهنگ جامعه محلی مندمج شدند واکنون هویت وزبان خودرا تاحدودي ازدست داده اندوفقط یک نام ازعروبیتشان مانده،ولی عربهای پرجمعیتی مثل اهوازی ها واهل عسلویه ونخل تقی وکیش…. وعرب خمسه وعربخانه صدسال بعداز آغاز دوره رضاخانی هنوزهم تاحدزیادی زبان خودرا حفظ کرده اندوبه فرهنگ خود علاقه دارندواین مسئله درمراسماتشان مشهودهست ولی همچنان خانواده های ضعیف النفس عدیدی هم بینشان هستند که هویت برایشان معنایی ندارد وتحت تاثیرهجمه فرهنگی و نظام اموزشی وتلقینات جاهلانه کودکان خودرااززبان مادری محروم میکنند زبان عربی که ازمهمترین زبانهای جهان وزبان رسمی۲۶کشور هست واين درحاليست كه قواعد عربی والفبا(خط عربی)واصطلاحات عربی علمی ریاضی وعلوم دیگر..اکنون درکتب درسی استعمال میشوندومعادل فارسی ندارندواکثرکلمات فارسی دراصل عربی هستند ويادگیری عربی فهم دروس فارسی راراحتترمیکندچون حتی خط مورد استعمالشان خط عربیست یعنی (الف_ب_ج_…)واکثر کلماتی که کودک باانها درمدرسه سروکاردارد عربی هستندمانند:(قلم،دفتر،کتاب،معلم،مدرسه،حرف، حروف،کلمه، کلمات،سطر،صفحه،اول،علم،…) *فارق ازاینکه زبان مادری هویت کودک هست وبدون آن دچار دوگانگی شخصیت وحقارت درونی ونقص بزرگ درروابط اجتماعی اش میشود ازاین خانواده ها سوال میشودایا کودک شما یک زبان رایادبگیرد بهتراست یادوزبان وچندزبان؟* ایااین ظلم آشکار درحق کودکتان نیست وقتی ادبیات عرب سرآمدادبیات جهان هست چراباید تابع فرهنگ غیرشد؟شماکه به لباس و خوراک کودکانتان اهمیت میدهید چرا باجهالت هویت ووجودشان رازیرپامی گذاریدواین نقص بزرگ رادرآنها به وجود می اورید؟ اکنون که نظام اموزشی ماننددوره پهلوی درجهت تضعیف زبانهای مادری عمل میکندوحق تحصیل به زبان مادری را به رسمیت نمیشناسد حفظ هویت کودکان وظیفه خانواده هاست
به قول پروین اعتصامی:(زهر بادا شیرمادر برکسی کو(که او)زبان مادری گم کرده است)
زبان من هویت من است
لغتي هويتي