امروز اختلاس، تبانی و کسب امتیازات خاص بهصورت سیستمی در حال شکلگیری است
«اعوذ بالله من الشیطان الرجیم»
بسم الله الرحمن الرحیم
وَ قالَ مُوسى لِأَخیهِ هارُونَ اخْلُفْنی فی قَوْمی وَ أَصْلِحْ وَ لاتَتَّبِعْ سَبیلَ الْمُفْسِدینَ
در گذر بیش از سه دهه از عمر پربرکت نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران، اقدامات فراوان و مؤثری در خصوص مقابله با فساد اداری صورت گرفته است. لیکن فرمان هشت مادهای مقام معظم رهبری (مد ظله العالی) خطاب به سران قوای سهگانه کشور که در آن نقشه راه و خطمشی مبارزه با فساد، ترسیم شده، بهعنوان منشور مبارزه با فساد اقتصادی و مالی و چراغ راه مسئولین نظام شناخته میشود.
بانک مرکزی نیز بهعنوان یکی از اجزای نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران و سیاستگذار اصلی نظام پولی کشور که مسئولیت برقراری ثبات مالی، رشد اقتصادی مستمر و حفظ نظم و انضباط در بازار پول را برهعهده دارد، در راستای منویات مقام معظم رهبری از یک سو و حرکت در جهت دستیابی به نظام بانکی مبتنی بر استانداردهای بین المللی از سوی دیگر، مصمم است با تلاش هدفمند، گامهایی مؤثر در جهت شفاف سازی و سالم سازی اقتصاد، جلوگیری از اقدامات، فعالیتها و زمینههای فسادزا بهخصوص در حوزه پولی و ارزی بردارد.
این بانک با اعتقاد به این حقیقت که امروزه فساد در صور گوناگون آن نظیر رشوه، پولشویی، تقلب، اختلاس، تبانی و کسب امتیازات خاص، بهصورت سیستمی در حال شکلگیری است، با ملحوظ نظر داشتن چهار حوزه اصلی تأثیرگذار در ایجاد و گسترش فساد در نظام بانکی کشور شامل «عدم شفافیت در مراودات مالی و تبادلات بانکی»، «نظارت بانکی و چالشهای آن»، «چالشهای پیشروی بازار غیرمتشکل پولی» و «ناکارآمدی سیستمهای اطلاعاتی بین دستگاهها»، با بهکارگیری فناوریهای نوین و توسعه زیرساختهای اطلاعاتی و نظارتی در راستای نظارت دقیق و همهجانبه بر عملیات بانکی، حصول اطمینان از رعایت استانداردها و ضوابط، تطبیق عملیات بانکداری با ضوابط مبارزه با پولشویی و پرهیز از اقدامات بازارشکنانه، اهتمام ویژهای در مبارزه با عوامل مؤثر در مفاسد اقتصادی در حوزه پولی و مالی داشته است که موفقیت در این مسئولیت خطیر، تلاش بیشائبه و همهجانبهای را برای ایجاد اشراف و حاکمیت مناسب در بانک مرکزی، ایجاب مینماید.
در راستای تحقق این مهم، راهبرد بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در حوزه ارتقای سلامت اداری و مبارزه با پولشویی را میتوان در سه رکن اساسی ساختار، روشها و فناوری طبقه بندی نمود:
در رکن ساختار، بانک مرکزی نیازمند حصول اطمینان از بهرهمندی از سازوکاری سازمانی است که بتواند این بانک را از نظر عملیات، ساختار مالی و رعایت قوانین و مقررات، مورد پایش و کنترل قرار داده و با آگاهی بهموقع مقامات ارشد از تنگناها و مشکلات، یاری رسان آنان در بهبود عملکرد سازمان باشند که این مهم به حوزه بازرسی، پیگیری ویژه و نظارت بر امور اجرایی ــ با محوریت حسابرسی داخلی، ارزیابی عملکرد و پاسخگویی و رسیدگی به شکایات، محول شده است.
در رکن روشها و فرآیندها، بانک مرکزی تحولات شگرف محیطی و شیوههای انجام کار را مد نظر قرار داده است. یکی از چالشهای مهم نظام پولی و بانکی کشور، بروز شکاف و فاصله میان واقعیت روزمره در حال تحول و روشهای اجرایی ناظر بر ممیزی، حسابرسی و کنترل بر روندهای کاری است که همچنان بر مدار روابط سنتی پیشین میچرخد.
در سالهای گذشته ورود همهجانبه فناوری به حیطه فعالیتهای بانکی، مجموعه نظارتی بانک مرکزی را با چالشهای مربوط به افزایش سرعت عملیات و نیز حجم انبوه دادهها، مواجه نموده است. لذا بازنگری در روشهای کنترلی و نظارتی و تمرکز بر نوسازی فرایندهای انجام کار و لحاظ نقاط رسیدگی و بازبینی بهصورت سیستمی یکی از الزامات مهم است. از این رو بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران با آغاز دو طرح همراستای بانک مرکزی ۱۴۰۰ و نیز نقشه راه و نوسازی نظام بانکی در صدد است تا با تعریف مجدد و روزآمد نمودن فرآیندها و روشهای عملیاتی در نظام بانکی و بازتعریف نقشهای نظارتی بانک مرکزی و واحدهای بازرسی و نظارتی در بانکها، همگامی با تحولات محیطی را طراحی نماید.
ساختار مناسب و روشهای انجام کار در زمینه تحول نگرش به دادهها و اطلاعات، توسط بانک مرکزی و نظام بانکی صورت میپذیرد. نظام بانکی کشور در این حوزه، از دو دهه گذشته، پیشگام و فعال بوده و تقریباً تمامی فعالیتهای خود را با تکیه بر فناوری راهبری میکند. تکیه بر فناوریهای جدید، گرچه مزایای غیرقابل انکاری برای نظام پولی و مردم داشته، اما حجم انبوهی از دادهها و اطلاعات را در پایگاههای داده مختلف، انباشته کرده که با توجه به افزایش چشمگیر حجم مبادلات، پردازش و تحلیل آنها بهعنوان یک چالش مهم مقابل نظام بانکی قرار گرفته است. اقدامات بانک مرکزی در حوزه فناوری در سه شاخه به هم پیوسته دنبال میشود، اولاً، جامعیت و پیوستگی سامانههای الکترونیکی پردازش بانکی ،باید در تمامی انواع ابزارها و خدمات حاصل شود، ثانیاً، ماهیت دادهها و اطلاعات، باید بهصورت استاندارد تعریف، پردازش و نگهداری شود و ثالثاً، سازوکارهای پردازش انبوه اطلاعات بهمنظور حصول اطمینان از اجرای قوانین و مقررات، کشف سریع و دقیق تخلفات و موارد مشکوک و اتخاذ اقدامات اصلاحی و تأمینی در زمان مناسب ایجاد شود.
پیوستگی میان ساختار، فرایند و فناوری در بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، در قالب سامانههایی برنامهریزی شده است که هریک بهصورت نظاممند و همزمان، ابعاد کارکردی مبارزه با فساد در نظام پولی را مورد هدف قرار میدهد که شایسته است با توجه به ضیق وقت در اینجا بهصورت خلاصه به برخی از این سامانهها، اشاره کنم:
۱٫ نسیم، Core banking یا بانکداری متمرکز الکترونیکی بانک مرکزی سامانهای است که بهمنظور همگامی این بانک با تحولات فناوری و پوشش وظایف ذاتی آن در قانون پولی و بانکی کشور بهعنوان بانکدار دولت پیاده سازی شده است که با استفاده از امکانات آن میتوان تمامی عملیات مربوط به مدیریت حسابهای دولتی را که بنا به دلایل متعددی از جمله نبود زیرساختهای لازم در زمینه بانکداری الکترونیک و سامانههای نوین بانکداری، به بانکهای تجاری واگذار شده بود، مجدداً به بانک مرکزی بازگرداند. لازم به ذکر است که بیش از دویست هزار حساب در شبکه بانکی متعلق به وجوه دولت بوده و نظارت لازم و کافی بر آنها وجود نداشته است.
همانگونه که در تصویر مشاهده میفرمایید، ایجاد تمرکز و یکپارچگی در حسابهای دولتی و امکان رصد و پایش دقیق منابع و مصارف دولت و بهدنبال آن احصای صحیح و بههنگام درآمدهای دولت از جمله مزایایی است که با راهاندازی این سامانه از آن بهرهمند خواهیم شد.
۲٫ سامانه پیامرسانی مالی الکترونیکی یا «سپام»
زیرساختی است که تمامی مراودات بین بانکها را از طریق پروتکلهای استاندارد مبادلات مالی، تحت پوشش قرار میدهد. با استفاده از این زیرساخت، تمامی مراودات مالی عمده بانکها از قبیل اعتبارات اسنادی و ضمانتنامههای ارزی و ریالی و حوالجات ارزی از طریق یک شبکه واحد پیامرسانی قابل انجام بوده و ابزارهای نظارتی بانک مرکزی بهمنظور رصد و پایش این مراودات، روی آن قابل پیادهسازی است. شایان ذکر است که طرح پایلوت سامانه پیشگفت از ۱۳۹۳/۰۹/۲۰ در سراسر کشور راهاندازی میشود و امید است از بهمن ماه سال جاری بهصورت رسمی آغاز به کار نماید.
۳٫ فرآیند اجرایی و پردازشی فعلی چک، منجر به ایجاد اوضاع نابسامان تبادل چک اشخاص با ارقام برگشتی با مبالغ بالا و تعداد چشمگیر آن ( چیزی در حدود ۲۶میلیون قطعه طی سالهای۹۳-۸۹ )، گردش طولانی و غیر نظاممند و غیر ضرور فیزیک چک، صدور دستهچکهای متنوع با ابعاد و محتوای متفاوت چکها در بانکهای مختلف، محدودیت در پایش و نیز کندی پردازش آنها و در نهایت بیاعتمادی عامه مردم و بازارهای مبادله به این ابزار موثر پرداخت در بازار سنتی شده است.
سامانه مدیریت الکترونیکی چک ( چکاوک) که با هدف حذف گردش فیزیکی چکها بین شعب و واحدهای بانکی و اعمال نظارت متمرکز بر جریان گردش وجوه و اعمال کنترلهای قانونی و مقرراتی؛ براساس مصوبه شورای پول و اعتبار، مراحل اجرایی خود را طی می کند، اعتماد را به چک بازگردانده و با امکان برخورداری ذینفع به حداقل اطلاعات واگذارنده چک،اطمینان نسبی را برای ایفای تعهد ایجاد می کند.
این سامانه مطابق با برنامهریزیهای به عمل آمده تا کنون در استانهای قم، قزوین، زنجان، سمنان، کرمانشاه، همدان، مرکزی، ایلام، البرز، کردستان، لرستان و گلستان عملیاتی شده و نهایتاً تا اسفند ماه سال جاری به طور کامل در سراسر کشور به اجرا درخواهد آمد.
۴٫ پورتال ارزی اَبَرسامانهای است که سامانههای ثبتارش (بازرگانی)، آسیکودا (گمرک) و ارزی (بانک مرکزی) را به یکدیگر متصل نموده فرآیندهای بیندستگاهی را میان این سامانهها مدیریت میکند و از طریق شفافسازی، یکپارچگی و نظارت دقیق و همهجانبه بر عملیات مرتبط با واردات و صادرات، فرصت هرگونه تبانی در جهت ارزان نمایی و گران نمایی کالا، خروج ارز از کشور از طریق جعل مدارک، اسناد گمرکی و پیماننامههای ارزی و گریز از حقوق گمرکی را به حداقل میرساند.
۵٫ فناوری اطلاعات در سالهای گذشته با تعمیق نفوذ خود، تحولات عظیمی را در حوزه ارتباطات بین افراد و سازمانها ایجاد و علاوه بر ایجاد اسناد الکترونیکی، با تحول در فرایندهای سنتی، موجبات تسریع، تدقیق و ردیابی مراودات با ابزارهای متنوع و سهلالوصول را فراهم کرده است.
با توجه به پیشرفتهای حاصل شده در حوزه خدمترسانی به مشتریان، اینک قوه قضائیه و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در صددند تا مراودات و مکاتبات فیمابین را نیز از مواهب پیشرفتهای فناوری برخوردار سازند.
از این رو بهمنظور برقراری ارتباط الکترونیکی بین نظام بانکی کشور و قوه قضائیه که یکی از حساسترین و مهمترین ارتباطات بین دستگاهی است، بستری مناسب بهلحاظ اجرایی و مدیریتی با در نظر گرفتن ملاحظات ویژه (با عنایت به ماهیت اسناد و مکاتبات)، برقراری اطمینان از محرمانگی، انکار ناپذیری و اصالت مکاتبات و دادههای تبادل شده ایجاد گردیده است.
۶٫ مرکز امنیتی، تخصصی «کاشف» با نظارت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بهمنظور تأمین امنیت اطلاعات بانکی کشور از طریق تدوین الزامات و ایجاد چارچوبهای امنیتی، مدیریت متمرکز امنیت، مدیریت رخدادهای امنیتی و به اشتراک گذاری اطلاعات و تجارب امنیتی بانکها و مؤسسات مالی و اعتباری پیادهسازی شده است. این مرکز بهعنوان نقطه تماس واحد، در تعامل با سایر نهادهای انتظامی، امنیتی و قضایی کشور، وظیفه جمعآوری و اشتراکگذاری اطلاعات و هماهنگی بین بانکها در مواقع بروز رخدادهای امنیتی و بحرانهای سایبری را عهدهدار است.
۷٫ نظارت الکترونیکی بانکها (سناب) سامانهای است که استانداردسازی، یکپارچه کردن دادهها و اطلاعات بانکی و ایجاد یک ساختار منسجم گزارشگیری برخط، امکان نظارت الکترونیکی بههنگام و جامع بر عملیات بانکها، ایجاد بانک اطلاعاتی یکپارچه از دادههای پالایش شده بانکی، پایش و مانیتورینگ سیستم بانکی بهلحاظ شناسایی تخلفات و سوءاستفادههای مالی و … را مهیا میکند.
۸٫ پس از گذشت حدود یک دهه از تصویب راهبرد نظام جامع پرداخت و با توجه به نظامهای جدید پرداخت و تسویه و ابزارها و فناوریهای نوین بهوجود آمده در جهان، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن شد تا نقشه راه ده سال آینده شبکه بانکی کشور را با کمک مشاوران خبره تدوین نماید. در این نقشه زیرساختهای اطلاعاتی مورد نیاز در حوزههای مختلف مأموریتی بانک مرکزی که طی ده سال آینده بهطور تدریجی تکمیل و یا مستقر خواهند شد، شناسایی میشوند.
اهداف اصلی نقشه راه ۱۴۰۰ بانک مرکزی، شامل تجزیه و تحلیل وضعیت موجود و رفع موانع، جهت نیل به یک نظام بانکی نوین بر پایه استانداردهای جهانی، تعیین مسیرهای آتی نظام بانکی کشور، شناسایی و تعریف اهداف بلندمدت و استراتژیک، بهکارگیری فناوریهای نوین بانکی براساس استانداردهای جهانی، شناسایی ریسکهای متفاوت و تدوین مدیریت ریسک است.
نگاه بانک مرکزی به مبارزه با فساد، رویکردی راهبردی و بلندمدت است؛ باید توجه داشت که بروز فساد بیش از هرچیز ناشی از ضعف در ساختارها، فرایندها و مناسباتی است که طی زمان شکل گرفته و حفرههای مقرراتی و زمینههای فساد در آن برای کسانی که در صدد سوءاستفاده هستند روشن شده است. از این رو مبارزه جدی با فساد نیازمند تحول در حوزههای ساختاری و بنیادین است. فناوری و امکانات آن، فرصت مناسبی را برای بازنگری در این مناسبات و کشف نقاط آسیبپذیر و پوشش آنها فراهم کرده است و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در صدد است با اتخاذ راهبرد یادشده و بهرهگیری کامل از امکانات فناوری، تحولی جدی در مقوله مبارزه با فساد را آغاز کند و بهفضل الهی به انجام برساند.
در کوتاهمدت نیز ساماندهی بازار غیرمتشکل که فعالیت نهادهای پولی و بانکی بدون مجوز را شامل میشود، بهصورت ویژه در دستور کار این بانک قرار دارد.
مؤسسات پیشگفت قبلاً با داشتن سهمی تقریباً ۳۰درصدی از بازار پولی کشور، بدون نظارت بانک مرکزی سهم قابل توجهی در نوسانات ناخوشایند بازارهای مختلف ایفا نموده و با ورود به فعالیتهای سوداگرانه نظیر خرید و فروش مسکن، ارز، طلا و حتی احتکار ارزاق عمومی مردم و … کنار سایر عوامل، این بازارها را با تلاطم مواجه میساختند.
خوشبختانه با پیگیریهای مستمر بانک مرکزی در جهت اجرای قانون تنظیم بازار غیرمتشکل پولی و قانون برنامه پنجم توسعه، علیرغم چالشهای متعدد، بخشی از این مؤسسات فاقد مجوز؛ ساماندهی و منابع این مؤسسات در راستای اهداف نظام بانکی کشور هدایت گردیده است و در ادامه ضمناً انتظام بخشی سایر مؤسسات عمده بازار مزبور، در دستور کار قرار دارد و مراحل اجرایی را طی میکند.
امید است بهیاری حضرت حق و مساعدت کلیه دستگاههای اجرایی و نظارتی، شاهد مبارزهای فراگیر و سیستمی با فساد باشیم. بدیهی است که طی این راه طولانی و توفیق در این مهم و ریشهکن کردن فساد و تحقق اراده مقام عظمای ولایت و مطالبات ملت در برخورد با مفسدین اقتصادی و سوءاستفاده گران، تعامل، همفکری، همراهی و همکاری همهجانبه دست اندر کاران نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران را میطلبد.
همتم بدرقه راه کن ای طایر قدس که دراز است ره مقصد و من نوسفرم
I simply needed to appreciate you yet again. I do not know the things I could possibly have undertaken without the actual pointers shown by you on such theme. It became a very terrifying concern in my position, however , being able to view your skilled style you processed the issue forced me to weep with delight. I’m thankful for your work and pray you recognize what a powerful job you have been carrying out educating other individuals using your web blog. More than likely you have never encountered all of us.
I want to get across my respect for your kind-heartedness giving support to people that absolutely need assistance with your subject matter. Your special commitment to getting the message along has been extremely effective and has allowed somebody like me to reach their dreams. Your personal useful facts can mean this much a person like me and especially to my office workers. With thanks; from everyone of us.
My husband and i ended up being so thankful when Ervin managed to finish off his analysis through your ideas he acquired out of the weblog. It is now and again perplexing just to possibly be giving freely points which usually the rest may have been making money from. And now we recognize we now have the website owner to appreciate for this. The most important illustrations you have made, the easy blog menu, the friendships you will give support to create – it’s got everything powerful, and it’s really making our son in addition to the family know that this subject is brilliant, and that is highly fundamental. Many thanks for all the pieces!
I precisely needed to thank you so much yet again. I’m not certain what I might have created without the actual advice discussed by you relating to that area of interest. Previously it was a real intimidating concern in my view, nevertheless witnessing the very well-written approach you dealt with it forced me to weep over contentment. Extremely grateful for your guidance and even hope you recognize what a great job that you are doing instructing the others via your site. More than likely you’ve never encountered any of us.
I enjoy you because of your entire work on this web page. Gloria really loves doing investigation and it’s easy to understand why. A number of us hear all regarding the lively medium you convey both useful and interesting guidelines on the blog and even cause participation from some others on the subject then my girl is always learning a lot. Have fun with the remaining portion of the new year. Your conducting a tremendous job.
I definitely wanted to write down a word to appreciate you for all the lovely ways you are giving out on this website. My time-consuming internet investigation has finally been compensated with high-quality strategies to share with my visitors. I would declare that we visitors actually are rather endowed to be in a great community with very many awesome professionals with beneficial principles. I feel extremely blessed to have seen the website page and look forward to some more awesome moments reading here. Thanks once again for everything.
I have to voice my respect for your kind-heartedness giving support to men who really want assistance with this important concern. Your personal commitment to getting the message all-around appeared to be extraordinarily informative and has in every case empowered people just like me to achieve their targets. Your new interesting advice means much a person like me and even more to my peers. Best wishes; from all of us.
I simply wanted to jot down a quick remark to express gratitude to you for the pleasant instructions you are giving out on this website. My long internet search has at the end been paid with high-quality facts to exchange with my classmates and friends. I would state that that most of us website visitors are quite endowed to live in a superb community with many marvellous people with helpful tips. I feel truly grateful to have used your website page and look forward to plenty of more excellent minutes reading here. Thank you once again for all the details.
My spouse and i felt really thankful Peter managed to round up his investigations out of the ideas he was given from your very own web page. It’s not at all simplistic to just be giving freely techniques that many people have been trying to sell. And we realize we need the website owner to appreciate for this. The main explanations you made, the easy site menu, the friendships you can help instill – it’s most fantastic, and it’s really helping our son and our family do think the concept is amusing, and that is especially pressing. Thanks for all the pieces!
After research just a few of the weblog posts on your website now, and I really like your way of blogging. I bookmarked it to my bookmark website listing and can be checking again soon. Pls check out my web site as properly and let me know what you think.
I’m commenting to make you know of the impressive discovery my princess found using your blog. She figured out numerous pieces, including how it is like to have a wonderful coaching mindset to get the others without problems understand a number of complex subject areas. You really exceeded our desires. Thank you for supplying the useful, trusted, informative as well as unique guidance on your topic to Lizeth.
I must express appreciation to the writer just for bailing me out of this difficulty. Just after surfing around throughout the online world and seeing techniques which are not pleasant, I figured my life was well over. Living without the solutions to the problems you’ve fixed through your main report is a critical case, as well as those that could have in a negative way damaged my career if I hadn’t discovered your blog post. That expertise and kindness in handling every part was very useful. I am not sure what I would’ve done if I had not encountered such a point like this. It’s possible to at this moment relish my future. Thanks so much for this specialized and results-oriented help. I won’t be reluctant to propose the sites to any individual who needs guide about this issue.
I have to express some thanks to this writer just for bailing me out of this particular setting. After researching through the online world and getting suggestions that were not powerful, I was thinking my life was done. Existing without the approaches to the issues you’ve solved as a result of your entire guide is a critical case, and ones that could have negatively damaged my career if I hadn’t encountered your blog. That skills and kindness in touching all the things was precious. I don’t know what I would’ve done if I had not encountered such a point like this. I’m able to at this time look forward to my future. Thanks for your time so much for this professional and amazing guide. I won’t be reluctant to recommend your blog post to anybody who needs to have direction on this area.
Thanks so much for giving everyone an exceptionally terrific possiblity to read in detail from here. It’s always so sweet and jam-packed with a lot of fun for me personally and my office fellow workers to visit your site a minimum of thrice every week to see the fresh tips you have got. Not to mention, I’m just always happy with the remarkable techniques served by you. Selected 4 tips in this post are particularly the simplest I have had.
I am only commenting to make you know what a amazing experience my cousin’s princess enjoyed using your web page. She learned too many pieces, not to mention what it’s like to possess an excellent helping mindset to make many people really easily know just exactly a number of advanced subject matter. You actually exceeded my expected results. I appreciate you for giving the valuable, safe, edifying and in addition fun tips on your topic to Sandra.
I want to show my admiration for your generosity giving support to those people who have the need for guidance on this important topic. Your special dedication to getting the solution across turned out to be unbelievably productive and have in every case allowed workers just like me to attain their desired goals. Your personal useful tips and hints signifies a lot to me and substantially more to my office colleagues. Thanks a lot; from all of us.
I really wanted to type a remark to be able to express gratitude to you for the unique secrets you are writing at this website. My considerable internet search has at the end of the day been rewarded with good suggestions to share with my friends. I ‘d claim that we visitors actually are very endowed to exist in a wonderful site with many perfect individuals with good suggestions. I feel somewhat grateful to have discovered your entire weblog and look forward to really more fun times reading here. Thank you once again for all the details.
Thanks for all of your work on this blog. Betty really loves managing investigation and it’s obvious why. All of us learn all concerning the lively means you present both interesting and useful tips and hints by means of your website and therefore improve participation from other people on this area of interest plus our favorite girl is actually starting to learn so much. Take advantage of the rest of the new year. You’re conducting a first class job.
I intended to compose you the very small remark to finally say thank you as before relating to the extraordinary secrets you have contributed on this website. It is simply strangely generous of people like you to present freely what exactly many individuals would have made available for an e-book to end up making some dough on their own, most notably given that you might have done it if you ever considered necessary. The creative ideas as well worked to become good way to comprehend some people have similar keenness the same as mine to grasp somewhat more on the subject of this condition. I believe there are lots of more enjoyable periods up front for individuals who take a look at your blog.
I really wanted to develop a remark so as to express gratitude to you for some of the fabulous instructions you are writing here. My considerable internet research has now been paid with awesome details to talk about with my friends and family. I ‘d claim that we readers actually are unquestionably lucky to dwell in a fine place with very many wonderful professionals with helpful guidelines. I feel very much blessed to have come across the webpages and look forward to some more pleasurable times reading here. Thank you once more for everything.
My spouse and i have been absolutely fortunate Michael managed to finish off his investigations via the precious recommendations he was given using your web site. It is now and again perplexing to just be offering methods which often some other people may have been trying to sell. And we also do know we have got the blog owner to thank because of that. These illustrations you’ve made, the straightforward blog navigation, the relationships you help to promote – it’s everything excellent, and it’s really facilitating our son and the family imagine that the article is thrilling, which is exceedingly fundamental. Many thanks for all!
Thank you for all of the labor on this web page. My mom loves engaging in research and it is simple to grasp why. All of us notice all of the lively manner you give rewarding information by means of the website and as well cause participation from people on the idea so our own daughter has always been discovering so much. Take pleasure in the rest of the new year. You’re doing a really good job.
Thank you so much for providing individuals with remarkably remarkable opportunity to read critical reviews from here. It’s always so awesome and jam-packed with a good time for me personally and my office acquaintances to search your site at the least three times weekly to find out the latest things you will have. And lastly, I’m so certainly amazed with all the incredible opinions you serve. Certain 2 points in this post are definitely the best I’ve had.