گرگيعان، فصلِ شادي كودكان

به گزارش ملت اصیل :رمضان كه به نيمه ‌رسد، شادي كودكان نيز فرا مي‌رسد. كودكان جنوب كشور از شهرهاي شوش، اهواز و حميديه گرفته تا تعدادي از روستاها و شهرهاي بوشهر و هرمزگان و حتي جزيره كيش بعد از شنيدن اذان مغرب ۱۴ رمضان روانه كوچه پس‌كوچه‌ها مي‌شوند.

ريگ‌هاي كوچك را انتخاب مي‌كنند و سنگ‌ها را بر هم مي‌زنند تا ترنم صداي جشن «گرگيعان» در كوچه‌ها بپيچد. صداي سنگ زدن، خبر از آمدن كودكان مي‌دهد و اهالي محل نيز بعد از با خبر شدن، به در خانه‌ها مي‌روند تا با شيريني و بادام از كودكان محله پذيرايي كنند.

دختر و پسر كيسه‌هاي رنگين بر گردن مي‌اندازند و خانه به خانه، سنگ‌زنان در مي‌زنند تا شيريني‌هايي كه هديه مي‌گيرند را در كيسه جمع كنند. كودكان، همزمان با ترنم صداي سنگ‌ها، اشعاري را ادا مي‌كنند كه حاوي دعاي خير و سلامتي براي فرزند صاحبان خانه است. جنوبي‌ها «گرگيعان» را جشن كودكان مي‌دانند.

تا پيش از شيوع كرونا، همه ساله اين جشن به صورت نمادين و محلي در شهر و روستاهاي بسياري برپا مي‌شد. كرونا كه آمد، جشن و شادي كودكان را نيز برهم زد. از آن موقع اين جشن در خانه‌ها گرامي داشته مي‌شد تا امسال که مجدد در خیابان‌ها گرامی داشته می‌شود. براي ريشه اين مناسبت روايات متعددي ذكر شده است.

بعضي آن را مرتبط با آيين‌هاي جامعه كشاورزي مي‌دانند و برخي نيز آن را عيد كودكان مي‌دانند اما روايت مردم محلي كه مي‌تواند محكم‌تر باشد، اين است كه اين جشن به مناسبت ميلاد امام حسن مجتبي(ع) است. گفته مي‌شود وقتي امام حسن مجتبي(ع) چشم به جهان گشود، پيامبر اكرم(ص) از خوشحالي به كودكان محله شيريني و خوراكي هديه داد. از آن‌ سال به بعد كودكان ميلاد اين امام معصوم را جشن مي‌گرفتند و به در خانه‌ها مي‌رفتند و از ساكنان خانه شيريني هديه مي‌گرفتند.

همچنين در تاريخ ادبيات خوزستان در مورد ريشه و معني كلمه «قرقيعان» ديدگاه‌هاي متفاوتي بيان شده است. عده‌اي معتقدند اين كلمه از «قرع الباب» به معناي «در زدن» گرفته شده و به همين خاطر كودكان درِ خانه‌ها را براي دريافت شيريني و عيدي مي‌كوبند. دسته‌اي عقيده دارند معني «قرقيعان يا گرگيعان» از كلمه «قره‌العين» گرفته شده كه به معناي شادي و سرور انسان است، چون مراسم گرگيعان با تولد امام حسن مجتبي(ع) و شادماني رسول خدا(ص) براي تولد اولين نوه‌اش مقارن شده است، مي‌گويند كه مردم براي عرض تبريك به امام علي(ع) و حضرت فاطمه(س)، «قره عين! قره عين!»گويان به سوي منزل‌ ايشان مي‌رفتند.

از اين‌رو اين تبريك گفتن، كم‌كم به صورت سنتي هر ساله در ميان مسلمانان رواج يافته است.

معمولا كودكان به دو گروه تقسيم مي‌شوند؛ گروهي مي‌خوانند: «گرگيعان و گرگيعان» و گروه دوم در جواب مي‌گويند: «الله يعطيكم رضعان» (خدا به شما فرزند عطا كند) يا اينكه «الله ايخلي اوليدكم» (خدا پسر كوچك‌تان را حفظ كند).

در اين هنگام صاحبخانه‌ها خوراكي‌هايي به كودكان هديه مي‌دهند.در اين ايام كه براي بسياري به سختي مي‌گذرد، اما حس و حال كودكان در اين گوشه از جهان شاد است. كودكان امروز لباس‌هاي نو بر تن مي‌كنند و با شنيدن صداي اذان با ذوق و علاقه به كوچه‌ها مي‌روند.

قابل ذكر است، اداره‌كل ميراث‌فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري خوزستان، در شهريورماه ۱۳۹۵، مراسم آييني «گرگيعان» را در فهرست آثار ناملموس كشور به ‌ثبت رساند.