منطق اقتصادی، تکیه گاه تولید فولاد در شادگان

زمانی که پروژه فولاد شادگان در میان طرح های هفتگانه شرکت ملی فولاد ایران معرفی شد شاید کمتر کسی می توانست باور کند پس از گذشت حدود ۲۰ سال از زمان مطالعه و بررسی این پروژه حالا می توان به صراحت اعلام نمود که بهترین نقطه جغرافیایی برای توسعه صنعت فولاد در کشور یقینا در نزدیکی آبراه های بین المللی و به شادگان اختصاص دارد. از این جهت و با به بن بست رسیدن احتمالات کنونی در خصوص کمبود ذخایر سنگ آهن در فلات مرکزی ایران که نشان می دهد این ذخایر برای اجرای تولید ۵۵ میلیون تن فولاد خام در برنامه چشم انداز سال ۱۴۰۴ می تواند پاسخگوی حداکثر ۱۵ سال باشد بنابراین همه نگاه ها به واردات سنگ آهن از طریق جنوب کشور و آبهای بین المللی دوخته شده است!

حالا می توان به منطقه شادگان در جوار اسلکه اختصاصی برای صادرات و واردات با نگاهی دوباره نگریست و مزیت های آن را در محاسبات قیمت تمام شده فولاد مورد محک قرار داد.
در چنین شرایطی «فاصله جغرافیایی» تامین مواد اولیه تا تولید و از تولید تا بازارهای فروش بویژه صادرات، یکی از فاکتورهای تعیین کننده در قیمت تمام شده ی محصول خواهد بود. در حقیقت در این مقیاس است که می توان شادگان را در مقایسه با کرمان ،سیرجان، یزد و اصفهان یک نقطه برتر برای توجیه اقتصادی تولید فولاد فرض نمود.حال اگر به این معادله، سهم ارزش ریالی «آب» را هم در قیمت تمام شده فولاد دخیل نماییم، در می یابیم که ظرف سال های گذشته برنامه‌ریزان تولید فولاد در مناطق کویری ،چگونه سرمایه های ملی را به بیراهه برده اند . اگر بجای سرمایه گذاری بر روی تولید بیش از ۳۰ میلیون تن در کویر این سرمایه‌ها را به سواحل با ارزش کشور در حاشیه ی خلیج فارس هدایت می نمودند، بی‌تردید بازارهای بین المللی را نیز با ارزانترین هزینه تولید در زیر سیطره خویش می توانستیم، تعریف کنیم. شرایطی که در حال حاضر به گونه ای غیر اقتصادی و با فاصله بیش از هزار کیلومتر از مبدا سواحل خلیج فارس در عمق کویر و پس از تولید فولاد در آن منطقه و طی این مسافت برای صادرات و دسترسی به بازارهای فروش بین المللی چه اتلاف منابعی شکل می گیرد.

با این پیش درآمد باید دانست که پروژه فولاد شادگان در سال ۱۳۸۵ و در زمینی به وسعت ۲۶۰ هکتار در مجاورت تالاب شادگان ،در حد فاصل ۳۵ کیلومتری شهر شادگان و ۱۰ کیلومتری بندر امام کلنگ‌زنی شد. پروژه یاد شده پس از تلاش گسترده که عمدتاً در مجموعه شرکت فولاد خوزستان به عمل آمده بود سرانجام در سال ۱۳۹۶ به بهره برداری رسید. این مجتمع با توزیع سهام ۶۵ درصدی (فولاد خوزستان) و ۳۵ درصدی (سازمان ایمیدرو) و با تولید ۸۰۰ هزار تن آهن اسفنجی عملاً به عنوان یک عقبه برای تامین مواد اولیه شرکت فولاد خوزستان در فاصله ۱۰۰کیلومتری و در اهواز تعریف شده است که در سال گذشته این ظرفیت به حد نهایی خویش در شرکت فولاد شادگان به بار نشست .نکته پر اهمیت در این راستا تعریف یک واحد فولادسازی با ظرفیت ۸۰۰ هزار تن در تکمیل زنجیره ی تولید است که با ۷۴ درصد پیشرفت فیزیکی، می تواند در سال آینده به مرحله بهره برداری رسیده و ظرفیت هلدینگ فولاد خوزستان را جهشی فوق العاده ببخشد.
باید توجه داشت که در دورنمای استراتژیک زنجیره ی هدفمند تولیدات فولاد شادگان یک واحد ۱.۲میلیون تن اسلب عریض هم می درخشد که اگر این رویداد به تحقق برسد یقینا بازتاب گسترده ای در اشتغال منطقه خواهد داشت.کارخانه تولید اسلب عریض می تواند تامین کننده مواد اولیه شرکت فولاد اکسین هم باشد و این واحد نوردی را از نیازمندی به محصولات فولاد مبارکه و فولاد هرمزگان بی نیاز نماید.

البته در چنین دورنمای امیدوارکننده‌ای می بایستی به نکاتی اساسی نیز توجه لازم را مبذول داشت که شرط توسعه و سرمایه گذاری در منطقه‌ای مثل شادگان و مناطق مشابه در جنوب کشور خواهد بود. باید توجه داشت که «توسعه» یک پدیده دو سویه است.به عبارتی مثل پاندول ساعت از یک طرف اگر انرژی بگیرد ، می تواند مسیر متقابل را هموار نماید. در این رابطه ی دوسویه می بایستی به نقش سرمایه گذار و عوامل محلی در هر طرف بیش از پیش توجه داشت. سرمایه گذاران دولتی و خصوصی باید انگیزه لازم را برای حضور در منطقه داشته باشند. به عبارتی شرط اصلی یعنی داشتن منطق اقتصادی و توجیه سودآوری از یک سو به ترغیب سرمایه گذار می پردازد اما از سوی دیگر می بایستی عوامل محلی و بومی شامل مدیران و مردم نیز زمینه ساز حضور سرمایه گذار در منطقه باشند. به یاد داشته باشیم که مجتمعی مثل فولاد شادگان اگر پا گرفته باشد حتماً می بایستی صنایع جانبی آن نیز از سوی بخش خصوصی و صاحبان سرمایه ها بتوانند از داخل منطقه شادگان و یا
خارج از خوزستان و یا حتی بیرون از کشور در کنار این صنعت جذابیت لازم را برای حضور در منطقه احساس نمایند. نبایستی به سرمایه گذاری در محدوده حصارکشی فولاد شادگان در وسعت